Đi tour Thái Lan rất có thể bạn đã ăn đủ thứ, nào là tom yum, xôi xoài, xiên nướng, nộm miến, lab… nhưng rất có thể bạn đã bỏ quên mất món ăn rất phổ biến là som tam, vì đa số người sẽ chỉ chép miệng, “ôi nộm đu đủ thôi mà”.
Som tam (hay som tum), đúng là nộm đu đủ kiểu Thái, nhưng nếu thật sự bạn mê đồ Thái, chắc chắn bạn sẽ không thể bỏ qua món ăn này. Món ăn xuất hiện thêm hầu hết trên các tuyến đường ở Vương Quốc Nụ Cười và có thể được coi là “quốc hồn quốc túy” bên cạnh tom yum. Năm 2011, CNNGo đã chọn som tam ở hạng 46 trong danh sách 50 món ăn ngon nhất thế giới.
Người Thái băm đu đủ và gọt sợi để làm món som tam.
Nguyên liệu của món ăn chỉ đơn giản và dễ dàng là đu đủ sợi, trộn với các gia vị đặc trưng của Thái như vị chua của chanh, cay của ớt, mặn của nước mắm, hăng hăng của tỏi và một chút đường. Ăn kèm với som tam sẽ là tôm khô, lạc, cà chua và đậu đũa, bắp cải sống hoặc là cua đồng muối… Bạn có thể bắt gặp những người bán hàng trên bất kỳ con phố nào, kèm theo một chiếc xe đẩy cút kít, bày ra đủ các nguyên liệu và thoăn thoắt chế biến món ăn.
Đu đủ sẽ không bào như cách thông thường, dù đơn giản hơn. Người Thái thường dùng dao băm dọc quả đủ đủ, như cách người Việt băm bầu nấu canh, để tạo thành đường nhỏ, rồi thái mỏng để tạo thành sợi. Làm vậy, từng sợi đu đủ không bị nát mà vẫn giòn. kế tiếp, họ dùng chày và cối giã các nguyên liệu rồi trộn đều với nhau để tạo thành món ăn ngon. Đây chính là kỹ thuật để làm được món som tam ngon đúng chất. Cái thương hiệu som tam cũng chính vì như vậy mà ra, “som” đọc là “sôm” có nghĩa là chua, “tam” đọc là “tằm” có nghĩa là giã, tựu chung, món ăn có nghĩa là salad chua kiểu Thái.
Xe đẩy bán som tam đặc trưng trên đường phố Vương Quốc Nụ Cười.
Người Thái Lan và khách du lịch có thể ăn som tam trong các bữa chính như một món rau. Họ cũng có thể ăn riêng kiểu chơi chơi khi lang thang trê tuyến phố phố. Ở các nước láng giềng như Lào hay Campuchia, món ăn này cũng khá phổ biến, với thành phần và mùi vị không có nhiều biệt lập, được gọi với tên tam mak hung ở Lào và bok l’hong ở Campuchia.